EcoLab
O laboratorium
Koordynacja: dr hab. Julia Fiedorczuk-Glinecka, dr hab. Gerardo Beltrán Cejudo
Interdyscyplinarne Laboratorium Ekopoetologiczne zostało pomyślane jako seria spotkań z wybitnymi poetami, artystami i badaczami, których działalność twórcza i/lub naukowa dotyczy kwestii ekopoetyki rozumianej szeroko, jako przestrzeń namysłu nad ludzkimi i nie-ludzkimi sposobami (współ)tworzenia świata w Antropocenie.
Poetykę rozumiemy zgodnie z definicją zaproponowaną przez Arystotelesa jako poiesis, czyli tworzenie poprzez nadawanie formy. To właśnie eksperyment formalny interesuje nas najbardziej, zwłaszcza w takim wymiarze, w jakim stanowi odpowiedź na wyzwanie wynikające z kryzysu planetarnego. Kryzys ów stawia pod znakiem zapytania zastane, antropocentryczne definicje twórczości, sprawczości i sensu. Celem Laboratorium jest zbadanie wyłaniających się we współczesnej nauce, sztuce, a zwłaszcza poezji, alternatyw wobec przestarzałych sposobów ujmowania tych kwestii, oraz zbudowanie platformy umożliwiającej twórczą wymianę myśli w tym zakresie.
Każdego roku trwania Laboratorium planujemy zaprosić dwójkę gości. Do tej pory udział wzięli: krytyczka Lynn Keller (University of Wisconsin-Madison) oraz laureat nagrody Pulitzera poeta Forrest Gander (Brown University). Swój udział potwierdził poeta i badacz Adam Dickinson (Brock University, Kanada). Każdy cykl spotkań trwa od 1 do 2 tygodni, w tym czasie goście dają wykłady i prowadzą warsztaty dla zespołu badaczy i badaczek zaangażowanych w badania nad nieantropocentryczną podmiotowością kulturową, a także dla studentek i studentów oraz doktorantek i doktorantów UW. Poetki i poeci odbywają ponadto spotkania autorskie, także dla szerszej publiczności.
Lynn Keller (University of Wisconsin-Madison), 2021

© Lynn Keller
Zainteresowania naukowe Lynn Keller dotyczą powojennej poezji amerykańskiej, eksperymentalnych poetyk ostatnich dekad i ekokrytyki. W swojej pracy badawczej zwraca szczególną uwagę na innowacyjną poezję kobiet. Opublikowała między innymi: Forms of Expansion: Recent Long Poems by Women (University of Chicago Press, 1997), Thinking Poetry: Readings in Contemporary Women’s Exploratory Poetics (University of Iowa Press, 2010) i Recomposing Ecopoetics: North American Poetry of the Self-Conscious Anthropocene (University of Virginia Press, 2018). Mówi o sobie: „Moje badania skupiają się na poezji eksperymentującej z językiem, nie mniej jednak zależy mi na szerokim oczytaniu we współczesnej poezji i na pielęgnowaniu w moich studentach różnych umiejętności niezbędnych do docenienia rozmaitych poetyk.” W ostatnich latach, łącząc zainteresowanie eksperymentem w poezji z zaangażowanem w kwestie środowiskowe, Keller znacząco przyczyniła się do rozwoju ekopoetyki. Lynn Keller jest profesorką poezji i humanistyki środowiskowej na uniwersytecie Wisconsin-Madison.
31 maja (18 CET) 2021 roku Lynn Keller wygłosiła wykład pt.: Meditations in an Emergency: The Poetics of the Self-Conscious Anthropocene. Zobacz wideo.

© Julia Fiedorczuk
Forrest Gander (Brown University), 2021

© Forrest Gander
Forrest Gander urodził się na pustyni Mojave w Kalifornii, dorastał w Virginii, następnie studiował geologię i literaturę (San Francisco State University). Pomieszkiwał w Meksyku i Arkansas, gdzie jego poezja – pod wpływem wiedzy geologicznej – zwróciła się ku pejzażowi, stanowiącemu odtąd główne źródło akcji.
Najnowszy tom Gandera, Twice Alive (2021), odnosi się do najpilniejszych wyzwań naszego momentu historycznego, artykułując intymność, osobistą i środowiskową, wiążącą nas z innymi i ze światem. Be With (2018), nagrodzona Pulitzerem, była lamentacją po śmierci żony poety poetki C. D. Wright. Tom Core Samples from the World (2011) – efekt współpracy z trójką wybitnych fotografików, Gracielą Iturbide, Raymondem Meeks i Lucasem Foglią – znalazł się w finale Nagrody Pulitzera i National Book Critics Circle Award. Wydał ponadto Eye Against Eye (z fotografiami Sally Mann), Torn Awake, oraz Science & Steepleflower.
Gander jest także uznanym tłumaczem z języka hiszpańskiego, prozaikiem, eseistą i redaktorem antologii. Tłumaczy głównie poetki meksykańskie (m.in. Pura López Colomé, Coral Bracho), ale także Boliwijczyka Jaime Saenza oraz Pabla Nerudę.
7 czerwca (18 CET) 2021 roku Forrest Gander czytał swoje wiersze i odpowiadał na pytania publiczności. Spotkanie poprowadziła Julia Fiedorczuk-Glinecka. Zobacz wideo.

© Julia Fiedorczuk
Yásnaya Aguilar, 2022
Na terytorium kraju znanego dziś jako Meksyk oprócz hiszpańskiego występuje jeszcze 68 języków. Wszystkie 68 mają status języków oficjalnych, nie są jednak traktowane tak samo jak ten dominujący. Walka z hegemonią jednego kolonialnego języka to ważne zadanie: postępujący proces tępienia językowej różnorodności wiąże się z wyniszczaniem tradycyjnych społeczności i przyspieszającą degradacją środowiska naturalnego. Do rozmowy o sytuacji rdzennych języków Meksyku i refleksji na temat drzemiącego w nich potencjału oporu wobec antropocentryzmu głównego nurtu zachodniej filozofii zaprosiliśmy dwoje wybitnych poetów i aktywistów, Yásnayą Aguilar i Martína Tonalmeyotla, którzy w swoich wypowiedziach unaocznili także ograniczenia zachodniej myśli środowiskowej.

© Yásnaya Aguilar
Yásnaya Aguilar (ur. 1981), pochodząca z Ayutla Mixe w stanie Oaxaca, jest językoznawczynią, pisarką, tłumaczką i badaczką. Jest też zaangażowana w działania na rzecz praw językowych i ochrony środowiska. Jej językiem matczynym jest Ayuujk (Mixe), należący do rodziny Mixe-Zoque. Językiem Mixe, posiadającym sześć wariantów, posługuje się 130 tysięcy osób w stanie Oaxaca.
Aguilar jest absolwentką Wydziału Filozofii i Literatury na Narodowym Uniwersytecie Autonomicznym Meksyku. Opublikowała wiele tekstów dotyczących praw językowych, sytuacji rdzennych kobiet i „powolnej przemocy” związanej z degradacją środowiska naturalnego. W lutym 2019 (Rok Języków Rdzennych) przemawiała w meksykańskiej Izbie Deputowanych. W swoim przesłaniu podkreślała stanowczo: „Nasze języki nie umierają – są mordowane. Państwo meksykańskie je niszczy.”
Martín Tonalmeyotl, 2022
Na terytorium kraju znanego dziś jako Meksyk oprócz hiszpańskiego występuje jeszcze 68 języków. Wszystkie 68 mają status języków oficjalnych, nie są jednak traktowane tak samo jak ten dominujący. Walka z hegemonią jednego kolonialnego języka to ważne zadanie: postępujący proces tępienia językowej różnorodności wiąże się z wyniszczaniem tradycyjnych społeczności i przyspieszającą degradacją środowiska naturalnego. Do rozmowy o sytuacji rdzennych języków Meksyku i refleksji na temat drzemiącego w nich potencjału oporu wobec antropocentryzmu głównego nurtu zachodniej filozofii zaprosiliśmy dwoje wybitnych poetów i aktywistów, Yásnayą Aguilar i Martína Tonalmeyotla, którzy w swoich wypowiedziach unaocznili także ograniczenia zachodniej myśli środowiskowej.

© Martín Tonalmeyotl
Martín Tonalmeyotl (Martín Jacinto Meza, ur. 1983) jest poetą języka Nahuatl, a także opowiadaczem, tłumaczem i fotografikiem, pochodzącym z Atzacoaloya de Chilapa de Álvarez, w stanie Guerrero.
Tonalmeyotl studiował Literaturę Iberoamerykańską na Autonomicznym Uniwersytecie Guerrero oraz językoznawstwo w Centrum Badań i Studiów Wyższych w zakresie Antropologii Społecznej. Aktualnie jest doktorantem na Autonomicznym Uniwersytecie w Puebla, a jednocześnie rolnikiem i nauczycielem Nahuatl. Jego wiersze, opowiadania, artykuły i zdjęcia ukazywały się w międzynarodowych mediach drukowanych i internetowych. Opublikował kilka książek poetyckich, w tym Tlalkatsajtsilistle/Ritual de los olvidados (2016) i Istitsin ueyeatsintle/Uña mar (2019). Zredagował antologie poezji pisanej w rdzennych językach Meksyku, między innymi: Xochitlajtoli: Poesía contemporánea en lenguas originarias de México [32 poetów piszących w 16 językach] (2019) i Flor de siete pátalos [siedem poetek meksykańskich siedmiu języków] (2019).
Numer magazynu literackiego „Wizje” poświęcony EcoLabowi (02.2022)
Ukazał się właśnie nowy numer internetowego magazynu literackiego „Wizje” zawierający część specjalną poświęconą Laboratorium Ekopoetologicznemu. Zapraszmy do lektury tekstów byłych i przyszłych gości EcoLabu: Forresta Gandera, Adama Dickinsona (z którym już za niecałe dwa tygodnie, 23 maja 2022 roku, spotkamy się na żywo w Warszawie), Esther Kinsky, Brendy Hillman, Zoë Skoulding i Yásnayi Aguilar. Przekładów na polski dokonali członkinie/członkowie i przyjaciółki/przyjaciele naszego projektu.
Forrest Gander (Brown University), 2022

© Forrest Gander
Forrest Gander urodził się na pustyni Mojave w Kalifornii, dorastał w Virginii, następnie studiował geologię i literaturę (San Francisco State University). Pomieszkiwał w Meksyku i Arkansas, gdzie jego poezja – pod wpływem wiedzy geologicznej – zwróciła się ku pejzażowi, stanowiącemu odtąd główne źródło akcji.
Najnowszy tom Gandera, Twice Alive (2021), odnosi się do najpilniejszych wyzwań naszego momentu historycznego, artykułując intymność, osobistą i środowiskową, wiążącą nas z innymi i ze światem. Be With (2018), nagrodzona Pulitzerem, była lamentacją po śmierci żony poety poetki C. D. Wright. Tom Core Samples from the World (2011) – efekt współpracy z trójką wybitnych fotografików, Gracielą Iturbide, Raymondem Meeks i Lucasem Foglią – znalazł się w finale Nagrody Pulitzera i National Book Critics Circle Award. Wydał ponadto Eye Against Eye (z fotografiami Sally Mann), Torn Awake, oraz Science & Steepleflower.
Gander jest także uznanym tłumaczem z języka hiszpańskiego, prozaikiem, eseistą i redaktorem antologii. Tłumaczy głównie poetki meksykańskie (m.in. Pura López Colomé, Coral Bracho), ale także Boliwijczyka Jaime Saenza oraz Pabla Nerudę.
20 maja (18 CET) 2022 roku Forrest Gander czytał swoje wiersze i odpowiadał na pytania publiczności. Spotkanie poprowadziła Julia Fiedorczuk-Glinecka. Zobacz wideo.
Adam Dickinson (Brock University, Kanada), 2022
W maju 2022 gościem Eco Labu był światowej sławy poeta i badacz Adam Dickinson. Dickinson wykłada literaturę i twórcze pisanie na uniwersytecie Brock w Kanadzie. Jest autorem czterech tomów poetyckich, z których ostatni, Anatomic (Coach House Books) został wyróżniony przez kanadyjską sekcję Association for Literature, Environment, and Culture nagrodą Alanna Bondar Memorial Book Prize.
Anatomic to praca radykalnie transdyscyplinarna, bazująca na wynikach badań chemicznych i mikrobiologicznych przeprowadzonych przez poetę na swoim własnym organizmie, stanowiących punkt wyjścia do poetyckiej refleksji na temat tego w jaki sposób środowisko Antropocenu „pisze” nasze ciała. Ten naukowo-poetycki eksperyment stanowił główny temat prezentacji pt. THE WORK OF ART: METABOLISM, ECOPOETICS, AND THE LABORATORY przedstawionej przez poetę 23 maja na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego. W centrum prelekcji znalazła się próba wyartykułowania „poetyki metabolicznej”, wyrażające przepływy energii, substancji i znaczeń w obrębie indywidualnego organizmu, jak i zglobalizowanego świata. Zapis wykładu można obejrzeć na naszym kanale Youtube.
W kolejnych dniach Adam Dickinson przeprowadził zajęcia z teorii literatury w Instytucie Anglistyki Uniwersytetu Warszawskiego, zachęcając studentów do podjęcia prób twórczego pisania i zaznajamiając ich z pojęciem ekopoetyki rozumianej jako przestrzeń refleksji krytycznej, spotkał się z fanami swojej poezji w Szkole Ekopoetyki (przy Instytucie Reportażu), a także odwiedził inne polskie miasta (Łódź, Poznań i Kraków). Wizytę poety zwieńczyła wycieczka do Puszczy Białowieskiej, podczas której miał okazję poznać lokalnych aktywistów i aktywistki.

© Adam Dickinson
Zoë Skoulding (University of Bangor, Wales), 2023
W maju 2023 gościnią ekolabu była poetka i badaczka Zoë Skoulding. Profesorka literatury i twórczego pisania na Uniwersytecie w Bangor (Walia), Skoulding jest autorką siedmiu tomów poetyckich, w tym A Marginal Sea (2021) i Footnotes to Water (2019). Za tę ostatnią książkę otrzymała w 2020 nagrodę Walijskiej Książki Roku, a także rekomendację stowarzyszenia Poetry Book Society. Wydała również monografie naukowe, m. in: Contemporary Women’s Poetry and Urban Space: Experimental Cities (2013) i Poetry & Listening: The Noise of Lyric (2020).
Zoë Skoulding interesuje się zagadnieniami przekładu poetyckiego, dźwięku w poezji i ekopoetyki. Jej odkrywcza twórczość, czerpiąca inspiracje z europejskich i amerykańskich tradycji awangardowych, a także z poetyk feministycznych, jest zarazem liryczna i eksperymentalna. Podczas wizyty prof. Skoulding wygłosiła wykład pt: „Resounding bodies: ecopoetics, listening and translation”, w którym zastanawiała się w jaki sposób eksperymentalne praktyki poetyckie i translatorskie otwierają nas na inne sposoby słuchania i – co za tym idzie – na inne formy wspólnoty, przekraczające granice języków, gatunków i dyscyplin wiedzy. Zapis wykładu można obejrzeć na naszym kanale Youtube.
W kolejnych dniach prof. Zoë Skoulding poprowadziła warsztat dla członków zespołu badawczego Nieantropocentryczna Podmiotowość Kulturowa, a także spotkała się z polskimi fanami podczas międzynarodowego festiwalu poetyckiego Silesius (Wrocław). Punktem wyjścia dla dyskusji podczas warsztatu był esej prof. Skoulding pt. „All the birds had called a conference”: Songs of the Emergency, który ukaże się wkrótce w tomie: Places that the Map Can’t Contain: Poetics in the Anthropocene (red. Julia Fiedorczuk i Paweł Piszczatowski).
Szczególną atrakcją tegorocznego Eco Labu był poranny miejski spacer ornitologiczny poprowadzony przez prof. Przemysława Chylareckiego (Polska Akademia Nauk).

© Zoë Skoulding
Anne Pringle (University of Wisconsin, Madison) i Forrest Gander (Brown University), 2023
26 października 2023 r. prof. Anne Pringle i prof. Forrest Gander wygłosili otwarty wykład „The Persistence of Dispersed Worlds”: On the (Im)possibility of Alliance between Poetry and Science, próbując odpowiedzieć na pytania takie jak: Czy istnieje etyka opisu? Czy poetyckie i naukowe sposoby opisu są ze sobą sprzeczne?
Biolożka Anne Pringle i poeta Forrest Gander opowiadali o swojej wspólnej pracy, naturze śmierci, nieśmiertelności i kolektywnej sprawczości organizmów.
Forrest Gander jest pisarzem i tłumaczem, posiada wykształcenie w dziedzinie geologii i literatury, urodził się na pustyni Mojave i wykładał na uniwersytetach Harvard i Brown. Jego książki, często dotyczące ekologii, to między innymi Be With, nagrodzona Pulitzerem, oraz Twice Alive; obie przetłumaczone na język polski przez Julię Fiedorczuk. Gander jest autorem tłumaczeń Alice Iris Red Horse: Poems by Gozo Yoshimasu oraz Then Come Back: the Lost Neruda Poems. Gander często współpracuje z artystami, takimi jak Ann Hamilton, Sally Mann, Graciela Iturbide i Vic Chesnutt, i jest autorem wielu publikacji na temat środowiska, a także książki A Faithful Existence poświęconej relacjom między nauką a literaturą.
Anne Pringle uzyskała stopień doktora botaniki i genetyki na Uniwersytecie Duke. Po ukończeniu stypendium Miller Institute for Basic Research in Science Fellowship na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley dołączyła do kadry naukowej Uniwersytetu Harvarda. Następnie przeniosła się na Uniwersytet Wisconsin w Madison, gdzie obecnie jest profesorem Vilas Distinguished Achievement na Wydziałach Botaniki i Bakteriologii. Pringle wygłosiła ponad 100 wykładów na zaproszenie środowisk akademickich i popularnych w takich krajach, jak Chiny, Kolumbia, Francja, Singapur, Szwecja, Tajlandia i Stany Zjednoczone. Otrzymała nagrodę Alexopoulos Prize for a Distinguished Early Career Mycologist (2010), nagrodę Mendelsohn Excellence in Mentoring Award od Rady Studentów Uniwersytetu Harvarda (2011), nagrodę Fannie Cox Prize for Excellence in Science Teaching od Uniwersytetu Harvarda (2013) oraz stypendium Radcliffe Institute for Advanced Study Fellowship (2011–2012). Jej badania były opisywane m.in. w New York Times, National Public Radio, Slate i Wisconsin State Journal. W 2019 roku Pringle została wybrana na prezeskę Amerykańskiego Towarzystwa Mykologicznego.
Wydarzenie było otwarte dla szerokiej publiczności, a moderowała je Julia Fiedorczuk. Nagranie wykładu można znaleźć tutaj.
Publikacja książki „Places that map can’t contain”, 2023
W lipcu 2023 roku miała miejsce oficjalna premiera książki „Places that map can’t contain”: Poetics in the Anthropocene (Vanderhoeck & Ruprecht). Publikacja została przygotowana przez naukowców zaangażowanych w projekt EcoLab: Julię Fiedorczuk i Pawła Piszczatowskiego, jako redaktorów, autorów wstępu i poszczególnych rozdziałów, a także Gerardo Beltrána i Grzegorza Czemiela jako autorów rozdziałów.
Zainspirowana koncepcją „świadomego antropocenu” Lynn Keller, książka traktuje poezję jako uprzywilejowaną przestrzeń do ponownego przemyślenia naszych podstawowych założeń epistemologicznych. Poezja nie ma takiej mocy oddziaływania jak bezpośrednia interwencja polityczna; w rzeczywistości, jak ujął to W. H. Auden, „poezja niczego nie zmienia”. Z drugiej strony, poezja ma kluczowe znaczenie dla pobudzania naszej indywidualnej i zbiorowej wyobraźni. Biorąc pod uwagę stwierdzenie Lawrence’a Buella, że obecny kryzys ekologiczny jest przede wszystkim kryzysem wyobraźni, ta funkcja poezji wydaje się szczególnie istotna.
María Baranda (Meksyk), 2024
15 kwietnia 2024 r. María Baranda była gościnią Ecopoetological Laboratory w Warszawie. Podczas swojego pobytu poetka wygłosiła wykład na Wydziale Neofilologii, zatytułowany Un Bosque de Tinta. Spotkanie było moderowane przez Gerardo Beltrána. Nagranie wykładu można obejrzeć tutaj.
María Baranda urodziła się w Meksyku w 1962 roku. Otrzymała m.in. Narodową Nagrodę Poetycką Aguascalientes w 2003 roku, nagrodę Sabines-Gatien Lapointe w Kanadzie w 2015 roku oraz Międzynarodową Nagrodę Poetycką Ramóna Lópeza Velarde w 2018 roku. Uniwersytet Yale opublikował niedawno tomik The New World Written: Selected Poems, a wydawnictwo Edizioni Fili dÁquilone opublikowało jej książkę Teoria delle Bambine w języku włoskim. Jej poezja została przetłumaczona na kilka języków, w tym chiński, francuski, angielski, litewski, niemiecki i włoski. Jako tłumaczka opublikowała, wraz z Paulem Hooverem, Complete Poetry of St. John of the Cross w języku angielskim, nakładem wydawnictwa Milkweed Editions, 2021.
Niektóre z jej książek to: Narrar, Atlántica y El Rústico, Ávido mundo, Arcadia, Ficticia, Teoría de las niñas oraz najnowsza Sombra y Materia.
20 kwietnia María Baranda i Juana Adcock wzięły udział w festiwalu Poezja w Puszczy w Białowieży. Podczas spaceru po lesie, obie miały okazję przeczytać na głos swoje wiersze. Wieczorem odbyła się zaś dyskusja z ich udziałem. Uczestnicy spotkania mieli okazję posłuchać i porozmawiać z poetkami na temat kultury meksykańskiej, tłumaczeń oraz twórczości Huberta Matiúwàa, który dołączył do rozmowy wirtualnie.

© María Baranda
„Poetics in the Anthropocene” – konferencja, 2024
Ursula K. Heise (UCLA), 2024
W listopadzie 2024 r. Ursula K. Heise była gościnią Eco Labu. Podczas pobytu w Warszawie prof. Heise poprowadziła warsztaty poświęcone jej tekstowi The Hitchiker’s Guide to Ecocriticism dla naukowców z Centrum Humanistyki Środowiskowej oraz wygłosiła wykład otwarty dla wszystkich studentów zatytułowany Multispecies Justice and Narrative (18 listopada).
Heise miała również okazję wziąć udział w porannym spacerze ornitologicznym wzdłuż Wisły, prowadzonym przez Stanisława Łubieńskiego z Dzikiej Ochoty.
Ursula K. Heise jest kierowniczką Katedry Literatury im. Marcii H. Howard na Wydziale Anglistyki oraz w Instytucie Środowiska i Zrównoważonego Rozwoju na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles (UCLA). Jest współzałożycielką i obecną dyrektorką Laboratorium Strategii Narracji Środowiskowej (LENS). Jej badania i działalność dydaktyczna koncentrują się na humanistyce środowiskowej, współczesnej literaturze, sztuce i kulturze środowiskowej w Ameryce, Niemczech, Japonii, Hiszpanii i Wietnamie, literaturze i nauce, fantastyce naukowej oraz teorii narracji. Jest autorką m.in. książek Sense of Place and Sense of Planet: The Environmental Imagination of the Global (Oxford University Press, 2008) oraz Imagining Extinction: The Cultural Meanings of Endangered Species (University of Chicago Press, 2016), która zdobyła nagrodę British Society for Literature and Science w 2017 roku. Jest współredaktorką The Routledge Companion to the Environmental Humanities (Routledge, 2017) oraz współredaktorką serii Literatures, Cultures, and the Environment wydawnictwa Palgrave. Jest również producentką i autorką scenariusza Urban Ark Los Angeles, filmu dokumentalnego o papugach miejskich, powstałego we współpracy LENS z publiczną stacją telewizyjną KCET-Link. Jej najnowsza książka, współredagowany zbiór esejów Environment and Narrative in Vietnam, ukazał się w 2023 roku. Obecnie pracuje nad książką zatytułowaną Reclaiming Ecotopia: Science Fiction and Environmental Futures.

© Ursula K. Heise
Pierwsza edycja Serbskiej Szkoły Ekopoetyki, 2024
Pierwsza, trzydniowa Szkoła Ekopoetyki w Centrum Kultury w Belgradzie odbyła się w grudniu 2024 roku i została zorganizowana we współpracy z Instytutem Polskim w Belgradzie oraz Instytutem Adama Mickiewicza w Warszawie. Było to pionierskie przedsięwzięcie, które stworzyło okazję do wyjątkowego spotkania i połączenia wiedzy z różnych dziedzin nauk humanistycznych dotyczących środowiska. Połączenie teorii i praktyki zaowocowało inspirującymi perspektywami, dotyczącymi nowych sposobów odpowiadania na palące wyzwania współczesności. Pierwszego dnia szkoły uczestnicy z Serbii przedstawili prezentacje na tematy takie jak ekoestetyka, folklor czy antropologia człowieka i zwierzęcia. Drugi dzień poświęcony był prezentacjom gości z Polski, którzy skupili się na koncepcjach dzikości i tzw. nietkniętej natury w kontekście ekopoetyki i ekokrytyki. Każdego dnia spotkania wieńczyły wieczoray poetyckie, podczas których literaci ilustrujący koncepcje ekopoetyki prezentowali swoje prace i czytali wiersze: swoje oraz innych autorów, takich jak Gary Snyder, Natalie Diaz czy Forest Gander. Ostatniego, trzeciego dnia, w bezpośrednim sąsiedztwie Centrum Kultury w Belgradzie zorganizowano spacer i warsztaty twórcze. Wszystkie części programu były otwarte dla publiczności.
Współautorzy/wykładowcy: Uroš Đurković, Andrija Filipović, Ivan Praštalo, Sonja Žakula, Julia Fiedorczuk, Maciej Rosiński, Michalina Czerwońska
Poeci: Tijana Savatić, Jelena Žugić, Vuk Vučković, Uroš Mikić, Marko Stalevski, Julia Fiedorczuk
Pierwsza serbska publikacja poświęcona ekopoetyce – List – została zaprezentowana podczas wydarzeń pierwszego i drugiego dnia Szkoły Ekopoetyki. W treści Listu znajduje się ogólny przegląd nauk humanistycznych dotyczących ekologii, a następnie wywiad z Julią Fiedorczuk, przeprowadzony przez Jelenę Nidžović, oraz fragment studium Cyborg w ogrodzie autorstwa Julii Fiedorczuk. Numer zamyka artykuł Andriji Filipovicia poświęcony antropocenowi i ekoestetyce. Redaktorami publikacji są Jelena Nidžović i Uroš Đurković.
Polsko-ukraiński EcoLab, 2024
16 grudnia 2024 r., dzięki Instytutowi Adama Mickiewicza w Warszawie i Platformie Literackiej Frontera, zorganizowaliśmy internetową edycję EcoLabu wraz z ukraińskimi naukowcami. Podczas czterogodzinnego spotkania dyskutowaliśmy i dzieliliśmy się naszymi myślami na temat usytuowania ekokrytyki. Wydarzenie rozpoczęło się wykładem Julii Fiedorczuk na temat ekopoetyki, Bohdan Kuchenko wygłosił zaś wykład na temat wpływu wojny na środowisko naturalne w Ukrainie. Następnie uczestnicy wzięli udział w warsztatach literackich i dyskusji prowadzonej przez Michalinę Czerwońską i Zuzannę Legan wokół tekstów Ursuli K. Heise i Tamary Hundorovej. Wieczór zakończył się czytaniem poezji w wykonaniu znakomitego, międzynarodowego grona poetów: Adama Dickinsona, Ilyi Kaminskiego, Forresta Gandera, Iryny Szuwałowej, Julii Fiedorczuk, Bartłomieja Majzela i Ostapa Sływinskiego.
Ekopoetyka to przestrzeń do refleksji nad ludzkimi i nieludzkimi sposobami współtworzenia świata w antropocenie. Splątane konflikty planetarne (katastrofa ekologiczna, utrata bioróżnorodności, wylesianie, nierówności społeczne i wojny) stanowią wyzwanie dla wyobraźni, podważając wszystkie dotychczasowe sposoby mówienia o świecie. Celem EcoLabu była refleksja nad tekstami kulturowymi, które koncentrują się na odbudowie relacji między ludźmi a środowiskiem. Obecne wojny nie tylko wyrządzają krzywdę ludziom, ale także degradują całe ekosystemy. Podczas spotkania staraliśmy się znaleźć sposoby mówienia o wpływie wojny na środowisko oraz o tym, jak włączyć ukraińskie studia ekokrytyczne do międzynarodowych debat.
Druga edycja Serbskiej Szkoły Ekopoetyki, 2025
W dniach 20–24 marca 2024 r. w Kulturni centar Beograda w Serbii odbyła się druga edycja Serbskiej Szkoły Ekopoetyki. Było to wydarzenie w formie warsztatów, realizowane w ramach działań zaprogramowanych przez poetkę prof. Julię Fiedorczuk, której misją jest tworzenie i wzmacnianie głębokich kompetencji ekologicznych wśród słuchaczy Szkoły, co przełoży się na ich praktyki twórcze i zawodowe.
Podczas warsztatów uczestnicy czytali i analizowali wybrane teksty ekokrytyczne i wiersze, brali udział w wykładach literackich, a także wycieczkach terenowych mających na celu pogłębienie więzi uczestników z ich bioregionem.
W kontekście zmian technologicznych ostatnich dziesięcioleci – zwłaszcza cyfryzacji – zmienia się również ekonomia ludzkiej uwagi. Jest to proces tak niepokojący, że filozofowie, ekolodzy, ale także przedstawiciele neuronauki wzywają nas do ponownego przemyślenia naszego stosunku do technologii. Średni poziom inteligencji w nowoczesnych społeczeństwach jest już mierzalny, przestrzeń doświadczeń sensorycznych dostępna dla ludzi kurczy się, a więź z naturalnym środowiskiem ulega całkowitej atrofii. Podczas kongresu uczestnicy przyglądali się temu problemowi z wielu różnych perspektyw, ale przez całą tę podróż prowadzilły ich wiersze (autorstwa polskich i międzynarodowych twórców). Nie jest przypadkiem, że drugi kongres Szkoły odbywał się w tym samym czasie, co serbski Międzynarodowy Dzień Poezji i towarzyszący mu festiwal Off the yielding marshlands • World Poetry Days.
Poeci: Anja Marković, Dragana Mladenović, Ivan Isailović, Maša Seničić, Nenad Stanković, Ognjen Aksentijević, Petar Matović i Tanja Stupar Trifunović oraz autorzy zgromadzeni wokół drugiego cyklu Szkoły Ekopoetyki, międzynarodowi goście SDP: Bartłomiej Majzel, Emilia Konwerska, Stanisław Kalina Jaglarz, Gregoire Suris, Juana Adcock i Julia Fiedorczuk.
Partnerzy: Kulturni Centar Beograda (Centrum Kultury w Belgradzie), Instytut Polski w Belgradzie, Instytut Adama Mickiewicza
Orchid Tierney (Kenyon College), 2025
W maju 2025 r. Eco Lab gościł poetkę i naukowczynię Orchid Tierney z Aoteora-Nowej Zelandii, obecnie mieszkającą w Ohio w Stanach Zjednoczonych.
Podczas swojej wizyty prof. Tierney poprowadziła warsztaty (5 maja) dla członków zespołu badawczego Non-Anthropocentric Cultural Subjectivity z Wydziału Neofilologii. Warsztaty skupiały się na jej eseju zatytułowanym Anti-atmospheres and Everyday Rare Phenomena, który znalazł się w książce Routledge Companion to Ecopoetics. 7 maja naukowczyni wygłosiła otwarty wykład Buoyant Ecologies: Bubbles and Fluid Mobilities in Keri Hulme’s „Floating Words” na temat cyklicznych form działania rdzennej ludności, suwerenności językowej i opowiadań o przyszłości, które opierają się wizjom końca świata przedstawionych w apokaliptycznych narracjach osadników. 9 maja Orchid Tierney wraz z Julią Fiedorczuk, Grzegorzem Czemielem, Pawłem Piszczatowskim i innymi naukowcami oraz artystami wzięła udział w festiwalu Poezja w Puszczy w Białowieży, gdzie miała okazję przeczytać swoje wiersze podczas spaceru po lesie.
Orchid Tierney jest autorką this abattoir is a college (Calamari Archive, 2025) i a year of misreading the wildcats (The Operating System, 2019), a także kilku tomików, w tym looking at the Tiny: Mad lichen on the surfaces of reading (Essay Press, 2023), my beatrice (above/ground press, 2020), ocean plastic (BlazeVOX Books, 2019) oraz blue doors (Belladonna* Press, 2018). Tierney jest współredaktorką Routledge Companion to Ecopoetics (2023), a jej prace naukowe ukazały się w Venti, SubStance, Jacket2, The Cambridge Companion to Australian Poetry, Teaching the Literature of Climate Change oraz The Cambridge Companion to American Poetry and Politics Since 1900. Jest adiunktem na wydziale Anglistyki w Kenyon College oraz redaktorką naczelną czasopisma „Kenyon Review”. Orchid jest również stypendystką Black Earth Institute na lata 2022–2025 oraz współdyrektorką Science and Nature Writing Initiative w Kenyon College.

© Orchid Tierney
EcoLab 2.0 w Ukrainie, 2025
W dniach 14–15 maja 2025 roku w ukraińskim Łucku odbyła się druga edycja ukraińskiego EcoLabu – EcoLab 2.0 – tym razem w ramach festiwalu literackiego i kulturalnego Frontera. To, co zaczęło się w schronie przeciwbombowym, przerodziło się w dwa dni warsztatów, występów i głębokich rozmów o sztuce, ekologii, wojnie i niepewnej przyszłości.
Poetka i badaczka Julia Fiedorczuk oraz poeta Adam Dickinson wraz z ukraińskimi artystami, pisarzami i aktywistkami zastanawiali się nad znaczeniem ekopoetyki w czasach kryzysu. Ich obecność nie miała charakteru wyłącznie akademickiego – była aktem solidarności i współtworzenia w miejscu, gdzie stawka działań kulturalnych i ekologicznych jest bezpośrednia i realna.
„Ukraina nie była tylko scenerią dla EcoLabu – była jego bohaterką. Spotkaliśmy ludzi, którzy żyją i myślą w kategoriach dni i tygodni, a jednak to, co robią, powoli poleruje odłamki potłuczonego szkła. Tak właśnie wyłania się przyszłość – niedoskonała, ale nadająca się do życia”. – Julia Fiedorczuk
„EcoLab w Ukrainie zmienił moje rozumienie ekokrytyki. Tutaj ekologia, literatura i dekolonizacja nie są koncepcjami teoretycznymi – są praktykami przetrwania”. – Adam Dickinson
EcoLab 2.0 powstał dzięki: Frontera Literary Platform, British Council „Support for Cultural Activities in Ukraine”, Instytutowi Adama Mickiewicza w Warszawie, Centrum Humanistyki Środowiskowej (Uniwersytet Warszawski), PEN Català oraz platformie NGO „Algorithm of Action”.
Adam Dickinson (Brock University, Kanada), 2025
W maju 2025 roku EcoLab gościł Adama Dickinsona. Wizyta rozpoczęła się w Łucku, gdzie poeta wraz z Julią Fiedorczuk wziął udział w ukraińskiej edycji EcoLab 2.0, prowadząc warsztaty, uczestnicząc w spotkaniach i czytając swoje wiersze przed ukraińską publicznością. Następnie prof. Dickinson i prof. Fiedorczuk przybyli do Warszawy, gdzie mieli okazję sfinalizować prace nad filmem o EcoLabie przedstawiającym ideę projektu i dokumentującym jego polsko-ukraińsko-kanadyjską edycję.
Podczas pobytu w Warszawie członkowie zespołu badawczego Non-Anthropocentric Cultural Subjectivity mieli okazję uczestniczyć w spotkaniu, podczas którego Adam Dickinson przeczytał fragmenty swojej książki Anatomic, a Michalina Czerwońska – swoje tłumaczenie zawartych w niej wierszy. Uczestnicy zostali wcześniej poproszeni o przygotowanie odpowiedzi na ćwiczenie inspirowane teorią Umweltu. Po czytaniu odbyła się dyskusja na temat poezji i przygotowanych przez badaczki odpowiedzi.
W ramach wizyty prof. Dickinson i współpracowniczki EcoLabu wzięli udział w porannej wycieczce ornitologicznej prowadzonej przez prof. Przemysława Chylareckiego (Polska Akademia Nauk).

© Adam Dickinson
Film o EcoLabie, 2025
W lipcu 2025 roku zakończyliśmy prace nad krótkim filmem przedstawiającym ideę międzynarodowego projektu Ecopoetological Laboratory. Film został stworzony przez profesor Julię Fiedorczuk i jej zespół podczas polsko-ukraińsko-kanadyjskiej edycji EcoLab — wspólnego projektu łączącego ekopoetykę, świadomość ekologiczną i dialog międzynarodowy. Projekt łączy trzy miejsca powiązane geograficznie i emocjonalnie: Warszawę, Łuck (Ukraina) – gdzie projekt był realizowany we współpracy z Instytutem Adama Mickiewicza – oraz okolice Toronto w Kanadzie, gdzie poeta i naukowiec Adam Dickinson zastanawia się nad zmieniającym się znaczeniem terminu „laboratorium”. Projekt jest świadectwem siły poetyckiego myślenia, współpracy na rzecz środowiska i głębokiego słuchania ponad granicami. Można go obejrzeć tutaj.
Juana Adcock, 2025
16 października 2025 r. EcoLab gościł autorkę Juanę Adcock. Spotkanie z meksykańsko-szkocką poetką i tłumaczką skupiało się na jej uznanym, nowym zbiorze poezji I Sugar the Bones, który porusza tematy tłumaczenia, migracji i doświadczeń międzykulturowych. Dołączyli do niej Gerardo Beltrán, meksykański poeta i tłumacz, oraz Dominika Lewandowska-Rodak, tłumaczka i badaczka literatury szkockiej, oboje z Uniwersytetu Warszawskiego. Paneliści rozmawiali o różnych rodzajach granic: tych między kulturami i językami oraz fizycznych, takich jak rozbudowywany wciąż mur na granicy między USA i Meksykiem. Rozmowę moderował Grzegorz Czemiel, a po niej odbyła się otwarta dyskusja z publicznością.
Juana Adcock jest autorką pięciu tomików poezji, w tym I Sugar the Bones (Out-Spoken Press, 2024), który znalazł się na krótkiej liście kandydatów do nagrody Forward Prize for Best Collection 2025. Jest współredaktorką Temporary Archives: Poetry by Women of Latin America (Arc, 2022) oraz tłumaczką Translation of the Route Laury Wittner (Bloodaxe/PTC, 2024) i The Dogs Dreamt Huberta Matiúwàa, obu nagrodzonych przez PEN Translates. Jej prace były prezentowane na festiwalach literackich w Europie, Azji i Ameryce Łacińskiej.

© Juana Adcock
